Bir önceki yazımda akımları, ünlü eserleri ve modern sanatın öncü sanatçılarıyla MODERN SANAT hakkında detayları sizinle paylaşmıştım. Bir çok kişinin modern sanatla karıştırdığı çağdaş sanat aslında, modern sanatın bir uzantısı.
Çağdaş sanatı tanımlamak kimi zaman zor olabiliyor. Çağdaş kelimesi basit ve anlaşılması kolay olsa da sanatla birlikte kullanıldığında anlamı o kadar net değil. Neyse ki, “çağdaş” kavramının geçmişinin izini sürdükten ve altında yatan temaları keşfettikten sonra ne anlama geldiğini anlamak çok kolay.
Çağdaş Sanat Nedir?
Çağdaş sanat terimi, en temel anlamıyla, ‘bugün’ üretilen sanatı, yani resim, heykel, fotoğraf, enstalasyon, performans ve video sanatı anlamına geliyor. Basit görünse de, bu tanımı çevreleyen ayrıntılar genellikle biraz belirsiz, çünkü insanların “bugün” hakkındaki yorumları kişiden kişiye değişiyor. Bu yüzden, bu akımın kesin çıkış noktası hala tartışmaya açık; ancak birçok sanat tarihçisi, 1960’ların sonlarını veya 1970’lerin başlarını (modern sanatın veya modernizmin sonu) doğru bir tahmin olarak görüyor.
Modern ve Çağdaş Sanat Arasındaki Farklar
Çağdaş dönem sanatçıları, günümüzde olup bitenlerle ve bunların kişisel yaşamlarıyla nasıl ilişkili olduğuyla daha fazla ilgileniyorlar. Halbuki, modern sanatçılar için geleneksel tarzlardan kopmak ve sanat eseri yaratmanın yeni yollarını keşfetmekle daha önemli.
Bir bakıma, çağdaş sanat, modern kültürü şekillendirmede önemli bir güç oldu diyebilirim. Bunun en güzel örneği Andy Warhol. Çağdaş sanat dünyası sürekli değişiyor ve gelişiyor. Tüm yeni hareketlere ve trendlere ayak uydurmak gerçekten çok zor.
Çağdaş Sanat Akımları
“Güncel sanat” tanımı göz önüne alındığında, çağdaş sanatı aslında nispeten uzun bir geçmişe sahip. Bu sanatı daha iyi anlayabilmenin yolu da tabii ki, tarihindeki belli başlı akımları bilmek ve dönem sanatçılarını tanımaktan geçiyor.
Pop Art Akımı
Çağdaş sanat için daha önceki modern sanat akımlarına bir tepki diyebiliriz ve pop art’tan sonra başladığı söylenir. Pop art, savaş sonrası İngiltere ve Amerika’da Andy Warhol ve Roy Lichtenstein gibi sanatçılar tarafından geliştirilen bir akım. Popüler kültürü temsil etmeye ve ticari ürünleri erişilebilir sanat olarak yeniden keşfetmeye olan ilgiyle tanımlanır. Bu akım, genel hatlarıyla 1950’lerden 1970’lerin başlarına kadar sürdü, ancak 1980’lerde Jeff Koons gibi sanatçılar sayesinde Neo-Pop Art olarak yeniden doğdu.
Fotogerçekçilik Akımı
Nasıl Pop Art sanatçılar nesneleri sanatsal olarak yeniden yaratmaya odaklanmışlarsa, fotogerçekçilik akımı sanatçıları da gerçeküstü çizimler ve tablolar yaratmaya benimsedileler. Fotogerçekçiler genellikle fotoğraflardan çalıştılar ve portreleri, manzaraları farklı şekillerde yeniden yorumlayarak eserler verdilerl. Chuck Close ve Gerhard Richter genellikle bu tarzda çalıştı.
Kavramsalcılık Akımı
Benzer şekilde, pop art da kavramsalcılığın şekillenmesine yardımcı oldu. Kavramsalcılık, bir meta olarak sanat fikrini reddetti. Kavramsal sanatta odak noktası, bir sanat eserinin arkasındaki fikirdir. En önemli kavramsal sanatçılardan bazıları Damien Hirst, Ai Weiwei ve Jenny Holzer’dir. 21. yüzyılın başlarındaki sanata dayanan bu deneysel hareket, 1960’larda resmi bir hareket olarak ortaya çıktı ve bugüne kadar önemli bir çağdaş sanat hareketi olmaya devam ediyor.
Minimalizm
Kavramsalcılık gibi, Minimalizm de 1960’larda ortaya çıktı ve bugün hala yaygın. Tate’e göre her iki hareket de “sanatın üretimi, dağıtımı ve takdiri için mevcut yapılara meydan okudu.” Bununla birlikte minimalizmi ayıran şey, basit, soyut estetiğinin izleyiciyi belirli bir sanat eserinin temsil ettiğini düşündüklerinden çok gördüklerine tepki vermeye davet etmesidir. Donald Judd, Sol LeWitt ve Dan Flavin minimalizmin en önemli sanatçılarından bazılarıdır.
Performans Sanatı
Kökleri kavramsalcı olan bir akım da, 1960’larda başlayan ve günümüzde de popülerliğini, koruyan dramadan ilham alan bir sanat yaklaşımı olan performans sanatıdır. Bir sanat formu (adından da anlaşılacağı gibi) bir sanatçı tarafından gerçekleştirilir, ancak yalnızca eğlence amaçlı değildir, bunun yerine amacı bir mesaj veya fikir iletmektir. Anahtar performans sanatçıları arasında Marina Abramović, Yoko Ono ve Josef Beuys yer alıyor.
Enstalasyon
Performans akımı gibi, enstalasyon sanatı da sürükleyici bir sanat ortamıdır. Enstalasyon, çevresini değiştiren ve izleyicinin mekan algısını değiştiren üç boyutlu çalışmalara verilen ad. Genellikle büyük ölçekli ve siteye özgü sanatçılar, herhangi bir alanı özelleştirilmiş, etkileşimli bir ortama dönüştürebilir. Önemli enstalasyon sanatçıları arasında Yayoi Kusama, Dale Chihuly ve Bruce Munro yer alıyor.
Hatta Yayoi Kusama, geçtiğimiz yıllarda, ünlü moda firması Louis Vuitton’la ortak bir projeye imza atmış ve Louis Vuitton tarafından Yayoi Kusama özel koleksiyonu sınırlı sayıda satışa sunulmuştu.
Yeryüzü Sanat Akımı
Enstalasyon sanatının benzersiz bir varyasyonu olan yeryüzü sanatı (veya arazi sanatı), sanatçıların doğal manzaraları mekana özgü sanat eserlerine dönüştürdüğü bir akım. Çağdaş sanatın bu dalında Robert Smithson, Christo ve Jeanne-Claude ve Andy Goldsworthy avangart toprak işleri ile ön plana çıkıyor.
Sokak Sanatı
En son çağdaş sanat akımlarından biri olan sokak sanatı, 1980’lerde grafitinin yükselişiyle öne çıkan bir tür. Genellikle sosyal aktivizme dayanan sokak sanatı, kamusal alanlara yerleştirilen duvar resimleri, enstalasyonlar, şablon resimler ve çıkartmalardan oluşuyor. Önde gelen sokak sanatçıları arasında Jean-Michel Basquiat ve Keith Haring gibi 1980’lerin figürleri ile Banksy ve Shepard Fairey gibi çalışan sanatçılar yer alıyor.
Dijitalde Çağdaş Sanat
Çağdaş sanat sürekli gelişiyor ve giderek daha fazla sanatçı yaratıcılıklarını geliştirmek için yeni teknolojilerden yararlanıyor. Bu, soyut kompozisyonlardan fütüristik vektör portrelerine kadar her şeyi yaratabilen Kodlama Sanatına dayanıyor. Yapay zeka gelişmeye devam ederken, bazı sanatçılar teknolojiyi gerçeklik ile hayal gücü arasındaki çizgiyi test eden gerçeküstü portreler yaratmak için kullanıyor.
Bu alanda, uluslararası arenada bir Türk sanatçının eserleri ön planda. Refik Anadol, yaptığı dijital sanatla bugün dünyanın en önemli çağdaş sanatçılarından bir tanesi.
Blockchain teknolojisinden yararlanan Kripto Sanatıysa 2020’den beri büyüyor. Dijital sanatçı Beeple, NFT kolajıyla Christie’s’de 69 milyon dolarlık tarihi satış rakamına ulaşırken, giderek daha fazla sanatçı ve sanat kuruluşu bu sanat formunun olanaklarını fark ediyor.
Kripto sanatı, dijital sanatçıların daha önce satılması zor olan eserlerden para kazanmasına olanak tanıdığı için adeta bir NFT sanat patlaması yaşanıyor. Bu sanatın geleceği nasıl olacak, NFT popülerliğini sürdürecek mi tüm bu soruların cevabı şimdilik büyük bir soru işareti. Ancak sanatın varlığını daima sürdüreceği kesin.
Sanat dolu günlerde buluşmak dileğiyle…
